Mechanizmy otwierania

Na przestrzeni lat producenci scyzoryków nieustannie opracowywali nowe mechanizmy, które miały ułatwić korzystanie z ich produktów. Jednym z wyzwań, które pobudziły kreatywność wielu inżynierów, było otwieranie ostrza jedną ręką. Oprócz prostszych rozwiązań opracowano również bardziej zaawansowane systemy, na przykład w dziedzinie mechanizmów sprężynowych. Już w połowie XIX wieku w dokumentach handlowych firmy Solingen pojawił się termin „nóż sprężynowy”. Niestety, w niedalekiej przeszłości niektóre mechanizmy otwierające straciły swoją dobrą reputację i w Niemczech są nawet zakazane. Należą do nich „noże grawitacyjne”, w których ostrze wypada z rękojeści, a także noże OTF, w których ostrze wyskakuje z przedniego końca rękojeści za pomocą sprężyny. W dalszej części tekstu omówiono bardziej szczegółowo najczęstsze mechanizmy otwierania klasycznych i nowoczesnych scyzoryków.

Nail Nick

Nail Nick, nazywany również „nacięciem na paznokieć”, to wycięcie w ostrzu, które ułatwia otwieranie noża. Ten sprawdzony sposób otwierania nadal jest standardowym wyposażeniem noży wymagających użycia obu rąk. Czasami w tradycyjnych amerykańskich scyzorykach nacięcie na paznokieć wykonuje się jako długie rowki, biegnące równolegle do tylnej części ostrza. W angielskim terminologii technicznej nazywa się je „long pull”. Jeśli złożone ostrze oferuje wystarczająco dużo miejsca dla opuszków kciuka i palca wskazującego na tak zwany chwyt szczypcowy, nowoczesne noże pomijają nacięcie w ostrzu ze względów estetycznych.

Flipper

Scyzoryk z flipperem ma uformowaną końcówkę ostrza w taki sposób, że gdy jest zamknięty, z tylnej części rękojeści wystaje mała dźwignia – zwana również „nosem”. Gdy ta dźwignia jest pociągana przez opuszek palca wskazującego, ostrze wyskakuje z rękojeści. Im lżejsze ostrze, tym lepiej to działa, dlatego wiele noży wyposażonych jest w ostrze osadzone na łożyskach kulkowych. Pomocny okazuje się także sam ruch nadgarstka. Gdy ostrze jest otwarte, mała dźwignia (nos) zwykle służy jako osłona palców. Wariantem tego mechanizmu otwierającego jest tzw. „front flipper”, gdzie krótkie przedłużenie końcówki ostrza tworzy dźwignię, która wystaje tuż nad końcem rękojeści. Ząbkowanie zapewnia lepszy chwyt kciukowi lub palcowi wskazującemu podczas wyciągania ostrza z rękojeści.

Thumb Stud

Thumb Stud służy jako „uchwyt” dla kciuka, co umożliwia otwarcie ostrza jedną ręką. Dostępne są stałe thumb stud, inne można odkręcić, a nawet przesuwać od przodu do tyłu ostrza. W niektórych nożach dla leworęcznych „uchwyt” znajduje się po obu stronach ostrza. Thumb stud, oprócz swojej praktycznej funkcji, może być także elementem dekoracyjnym, którego materiał i kształt są dostosowane do wyglądu noża. Można wybierać między prostymi cylindrycznymi kształtami a małymi stopniowanymi stożkami.

Blade Lifter

Pod pojęciem blade lifter rozumiemy małe płytki lub dyski, które są przykręcone do tylnej części ostrza. Boczne występy pełnią taką samą funkcję jak thumb stud. Nieco bardziej skomplikowana konstrukcja polega na umieszczeniu podnośnika ostrza we wgłębieniu w tylnej części ostrza, tak aby obie części były na tym samym poziomie.

Thumb Hole

Amerykański producent Spyderco wprowadził na rynek swój pierwszy scyzoryk w 1981 roku. Ostrze tego noża miało okrągły otwór. Ten znak towarowy, dziś znany jako „SpyderHole”, jest prostym i praktycznym narzędziem ułatwiającym otwieranie. Gdy naciśniesz kciukiem na otwór, ostrze można łatwo wysunąć z rękojeści. Ten pomysł został następnie zaadaptowany i zmodyfikowany przez wielu innych producentów noży. Praktyczne otwory na ostrza są równie odpowiednie dla osób prawo- jak i leworęcznych.

Switchblade/ Lever-Lock

Scyzoryki znane jako „Switchblade” mają mechanizm sprężynowy, którego historyczne korzenie sięgają XIX wieku i który najwyraźniej nigdy nie został opatentowany, ponieważ używało go wielu producentów sztućców w Solingen. Konstrukcja opiera się na sprężynie piórowej zamontowanej wzdłużnie na powierzchni rękojeści, która utrzymuje napinający kołek blokujący, blokujący końcówkę ostrza podczas zamknięcia. Wewnątrz rękojeści znajduje się sprężyna, która powoduje, że ostrze wyskakuje z rękojeści po podniesieniu kołka. Dzieje się to za pomocą małej dźwigni. Aby zapobiec przypadkowemu uruchomieniu mechanizmu, dźwignię można przechylić do przodu. Dźwignia pełni więc zarówno funkcję spustu, jak i zabezpieczenia (Lever-Lock).

Inne mechanizmy otwierające (Spring Assist)

Oprócz tradycyjnego systemu Lever-Lock istnieje szeroka gama nowoczesnych mechanizmów sprężynowych. Zasadniczo można wyróżnić dwa rodzaje noży: automaty czne noże sprężynowe oraz scyzoryki z mechanizmami wspomagania sprężynowego, które w języku angielskim nazywane są „Spring Assist”. Różnica polega na tym, że w przypadku noży automatycznych przycisk, dźwignia lub suwak uruchamia mechanizm sprężynowy, który następnie sam otwiera ostrze. W systemie wspomagania sprężynowego ostrze musi być przesuwane ręcznie do pewnego kąta otwarcia, zanim mechanizm sprężynowy przemieści ostrze do końcowej pozycji. Nasze sprawdzone modele Speedlock to automatyczne noże: tutaj sprężyna spiralna jest nawinięta wokół osi ostrza pod napięciem, gdy ostrze jest złożone. Naciśnięcie przycisku zwalnia sprężynę, która następnie powoduje, że ostrze wyskakuje z rękojeści. System Outburst opracowany przez firmę CRKT jest znanym przykładem mechanizmu sprężynowego.

Autorem użytych zdjęć jest firma Böker, a zdjęcia są dostępne pod tym adresem.